بز مرخز از نژادهای قدیمی ایران است که زادگاه اصلی آن نواحی کوهستانی کردستان و آذربایجان به‌ویژه اطراف مهاباد و سقز شناخته می‌شود. این بز از نظر ظاهر، بدنی کشیده، پاهایی بلند و سینه‌ای پهن دارد که برای حرکت روی شیب‌های سنگی و سرد کوه‌ها بسیار مناسب است. گوش‌ها معمولاً افتاده و رو به پایین هستند و پوزه حالتی کمی کشیده دارد. رنگ بدن در بیشتر موارد قهوه‌ای روشن تا خاکستری تیره است، گرچه در برخی گله‌ها بزهای سفید یا سیاه هم دیده می‌شود. مزیت اصلی این نژاد، سازگاری بالایش با سرمای شدید و کمبود چراست. مرخز به راحتی در مراتع فقیر هم تغذیه می‌کند و نسبت به تغییرات آب و هوا واکنش شدید نشان نمی‌دهد. بزهای ماده معمولاً سالی یک بزغاله می‌زایند و در شرایط خوب حتی دوقلو هم ممکن است دیده شود. رشد بزغاله‌ها یکنواخت و آرام است اما وزن نهایی مطلوبی به‌دست می‌آورند. گوشت مرخز لطیف و خوش‌طعم است و معمولاً چربی آن کم‌تر از بزهای دشت‌زی است. این نژاد رفتاری آرام و مطیع دارد و در گله‌ها با بزهای دیگر به‌خوبی کنار می‌آید. مرخزها از نظر طول عمر نیز شناخته‌شده‌اند و تا چندین سال قابلیت زادآوری مؤثر دارند. از دید دامداران مناطق سرد، این نژاد یکی از مطمئن‌ترین گزینه‌ها برای پرورش در ارتفاعات محسوب می‌شود، زیرا هم در مصرف خوراک صرفه‌جوست و هم نیاز کمی به مراقبت ویژه دارد. مرخز به دلیل همین پایداری و ویژگی‌های ژنتیکی خاص، نقش مهمی در حفظ تنوع نژادهای بومی ایران دارد. پرورش این بز نه‌تنها از نظر اقتصادی مقرون به صرفه است بلکه از نظر حفظ تعادل اکولوژیکی مناطق کوهستانی نیز اهمیت دارد.